1
Tôi xin nghỉ việc, bước ra khỏi công ty rồi liền mua vé tàu cao tốc. May mắn thay, đúng lúc ấy có chuyến tàu về quê chỉ sau 37 phút chờ đợi. Ông đã mất năm năm rồi. Bà ngoại đã tám mươi ba tuổi, sống một mình trong căn nhà bà tự xây ở huyện. Các cậu lo cho bà, xây dựng nhà cửa khang trang, lắp đặt cả WiFi. Họ còn mua smartphone cho bà, dạy bà cách xem video ngắn, tưởng rằng như vậy bà sẽ không còn cảm thấy cô đơn, buồn tẻ. Năm năm qua, bà chưa bao giờ đưa ra bất cứ yêu cầu nào. Trong những buổi tụ họp gia đình, bà chỉ ngồi im một góc, không nói năng gì. Hôm nay, bà chủ động tìm đến chúng tôi. Phản ứng đầu tiên trong lòng tôi là cảm giác lạ lùng, thấp thỏm, lo sợ bà gặp chuyện chẳng lành.
2
Chiều hôm ấy, tôi về đến nhà bà ngoại. Trước cổng nhà, có vài chiếc xe đỗ lại. Cửa không khóa, tôi đẩy thẳng vào trong. "Bà ơi, con về rồi đây." Trước kia, bà từng bảo bà không thích gọi là “ngoại” vì nghe xa cách quá. Từ đó, tôi đổi cách gọi, gọi bà là “bà nội”. Trong phòng khách, tôi thấy vài người đàn ông bước ra. Cảnh tượng ấy khiến tôi cảnh giác, tim thắt lại, vội vàng hỏi: "Các anh là ai? Sao lại ở trong nhà chúng tôi?" Họ tự giới thiệu: "Chúng tôi là người đi tìm thân nhân." Tôi ngẩn người: "Tìm thân nhân?"
3
Bước vào nhà, tôi mới hiểu đầu đuôi sự việc. Bà đã già, càng ngày càng muốn tìm hiểu nguồn gốc của mình. Bà nhớ mẹ, muốn biết lý do tại sao năm xưa mình bị bỏ rơi. Thế nên bà đăng tin tìm người thân trên mạng. Không ngờ, phía bên kia cũng đang tìm bà. Hai bên liên lạc, lập tức quyết định làm xét nghiệm ADN. Hôm nay chính là ngày công bố kết quả. Bà sợ hãi, nên gọi con cháu về, nhưng không dám nói rõ sự tình, chỉ lấy cớ cần có người bên cạnh. Bà gọi hơn mười cuộc điện thoại, chỉ mình tôi đồng ý. Khoảnh khắc ấy, tôi còn cảm thấy may mắn. May mà ngay sau khi nhận điện thoại, tôi đã vội về. Nếu không, có lẽ bà phải một mình run rẩy chờ đợi kết quả. Về chuyện của bà, tôi cũng chỉ nghe loáng thoáng. Chỉ biết bà là đứa trẻ bị bỏ rơi, năm ấy mới hai tuổi, bị bỏ lại trong thôn. Trên người để lại một chiếc khăn, viết bằng máu: 【Không đủ sức nuôi, mong được cưu mang.】 Khi đó, ông cụ bên ngoại tôi – vừa què vừa không con cái – đã nhặt bà về. Bà lớn lên trong cảnh lúc no lúc đói. Bà nhớ mẹ, điều ấy là lẽ thường tình.
4
Giây phút công bố kết quả, tôi nắm chặt tay bà. Tay bà run rẩy. Một người đàn ông mừng rỡ reo lên: "Xác nhận rồi, bà chính là chị gái lớn của mẹ chúng tôi!" "Đi thôi, chúng ta báo cho cụ ngay, cụ vẫn đang nằm viện chờ gặp bà." Bà ngoại vội đứng bật dậy: "Đi thôi!" Vừa bước được mấy bước, bà quay lại nhìn tôi: "Dung Dung, cháu xem bà mặc thế này có được không?" Tôi nhìn kỹ mới thấy — người bà vốn chẳng bao giờ để ý đến chuyện ăn mặc, nay lại chỉnh tề rất cẩn thận. Bộ quần áo mẹ tôi từng mua cho bà vẫn được bà cất kỹ trong rương, giờ bà đem ra mặc. Biết hôm nay được gặp mẹ, bà đã chuẩn bị sẵn từ sớm. Tôi gật đầu, nắm lấy cánh tay bà: "Đẹp lắm bà ạ, chúng ta đi thôi." Bà thấp bé, thấp hơn cả trong ký ức tôi. Tôi phải khom người xuống mới có thể song song dìu bà, để bà không thấy khó chịu. Chúng tôi đi ô tô, rồi chuyển sang máy bay. Lần đầu đi máy bay, bà có chút khó chịu, lo lắng lộ rõ. Tôi khẽ dỗ: "Bà ngủ một lát đi, tỉnh dậy là đến rồi." Bà ôm chặt lấy tấm chăn, mắt đầy lo lắng: "Cháu xin nghỉ mấy ngày thế? Ngồi máy bay xa thế này, nhỡ lãnh đạo giận thì sao?" Tôi mỉm cười lắc đầu: "Không sao đâu, chuyện của bà quan trọng hơn." Thật ra, tôi đã đoán chuyến đi này sẽ tốn khá nhiều thời gian. Nên tôi đã nhắn HR xin gộp nghỉ bù và nghỉ năm. Vừa hay trùng với kỳ nghỉ lễ Quốc khánh – Trung thu, tổng cộng được nghỉ gần nửa tháng. Nghe vậy, bà mới thở phào. Chúng tôi vừa xuống xe liền đi thẳng vào bệnh viện. Tôi vốn không phải người hay nói nhiều, trên đường cũng chẳng trao đổi gì thêm với họ. Chỉ đơn giản báo cho mẹ rằng tôi về quê thăm bà. Mẹ gọi lại, không hỏi han gì, chỉ trách móc: "Con thật là… chẳng phải bảo không có phép sao? Sao còn xin nghỉ mà về?" "Bảo rồi, cuối tuần mẹ sẽ về xem bà. Sao cứ phải giữa tuần làm phiền con cháu?" "Lần sau có chuyện như vậy, cứ để anh con đi. Con là cháu ngoại gái, chạy đi làm gì cho mệt?" Tôi đang định kể cho mẹ nghe chuyện tìm thân nhân thì mẹ vội vã cúp máy. Vì chị dâu vừa hết thời gian nghỉ sinh đi làm lại, mẹ đang giúp trông cháu nhỏ. Trẻ con còn bé, không thể rời người. Tôi thở dài. Thế giới của người lớn bận rộn đến mức chẳng có nổi một hơi thở yên ổn. Cuối tuần cũng chẳng rảnh, phải lo tăng ca. Chẳng còn thời gian để đi đâu. Cuối cùng, chúng tôi đến bệnh viện. Bà ngoại trông còn căng thẳng hơn. Trong thang máy, bà đứng sát bên tôi, nắm chặt lấy tay tôi. Khoảnh khắc ấy, tôi mới thật sự cảm nhận được — dù có lớn đến đâu, khi đứng trước mẹ mình, ai cũng sẽ hóa thành một đứa trẻ. Bà ngoại đã tám mươi ba tuổi. Hôm nay là lần đầu tiên bà được gặp lại người mẹ đã “bỏ rơi” mình suốt bao năm. Trong lòng bà chắc chắn chất chứa biết bao uất ức và khổ đau, muốn hỏi cho ra lẽ.
5
Trong phòng bệnh, có năm người già hơn nữa. Bố mẹ ruột của bà ngoại, các cậu, dì nhỏ và dì rể đều đến cả. Còn có em trai ruột của bà. Họ ôm chầm lấy nhau, khóc nức nở. "Cuối cùng cũng tìm thấy rồi… mẹ xin lỗi con!" "Năm đó thật sự hết cách, mới đặt con trong thôn cầu người cưu mang…" "Lúc ấy chạy loạn khắp nơi, mẹ với bố con lạc nhau. Một mình mẹ mang theo hai đứa. Cả hai chị em đều bệnh, đói đến mức không còn sức khóc…" "Mẹ sợ không nuôi nổi, nên mới phải lần lượt gửi con và em con đi." "Các con là sinh đôi. Năm 73 tìm được em con, từ đó chúng ta đăng báo tìm con suốt." "Chờ mãi vẫn không thấy. Mấy năm trước em con cũng mất rồi, sức khỏe bọn mẹ cũng yếu dần." "Sợ rằng không còn kịp chờ gặp lại con nữa…" Cụ bà nắm chặt tay bà ngoại, khóc không ngừng. Bà ngoại thì ngơ ngác, tay chân luống cuống, chỉ biết liên tục lau nước mắt. Nắm chặt tay mẹ ruột, không nỡ buông ra. Những người anh em họ mới nhận giới thiệu từng người già trong phòng cho tôi. Tôi lần lượt chào hỏi, rồi đứng sang một bên. Không muốn làm phiền đến giây phút đoàn tụ của họ.
6
Anh họ sắp xếp cho bà ngoại một chiếc giường trong phòng bệnh. Bà cũng chuyển vào ở. Ngày ngày ở bên bố mẹ ruột của mình. Họ lúc nào cũng có chuyện để nói, không bao giờ hết. Thỉnh thoảng tôi muốn nghe, nhưng lại thấy chẳng thể hòa vào được. Chuyện trò của các cụ, lứa tuổi như tôi không thấy mấy hứng thú. Thấy tôi có vẻ không mấy tập trung, bà ngoại hỏi: "Cháu muốn về không? Nếu hết phép thì về đi." Tôi đang định nói xin thêm mấy hôm cũng không sao, thì đột nhiên nhận được cuộc gọi từ anh họ con cậu. "Vương Mộng, sao mặt mũi dày thế? Bà ngoại nhận thân mà không báo cho chúng tôi, định nuốt trọn gia sản à?" Tôi ngạc nhiên: "Gia sản gì cơ?" Bà ngoại dặn không cho tôi nói với ai chuyện nhận thân. Quả thật tôi cũng chẳng nói với bất kỳ ai. Sao Lâu Hạo lại biết? Trong điện thoại, anh ta chửi thẳng: "Đồ giả tạo! Biết chuyện bà ngoại nên lao về để lấy điểm, đừng tưởng tôi không biết cô đang ở Hải Nam! Giờ tôi với bố tôi đã qua đây rồi, cô dám động đến một xu của bà ngoại, tôi giết cô!" Cúp máy xong, tôi càng rối trí. Mới phát hiện trong nhóm gia đình có người đã chuyển tiếp một đoạn video: 【Cụ ông nhà họ Mạnh tìm lại được con gái ruột đã bị gửi đi 81 năm! Trước đó từng hứa sẽ tặng con gái một khoản tài sản khổng lồ…】 Xem xong video, quay lại nhóm chat thì đã loạn hết cả. Ai cũng chĩa mũi dùi vào tôi — một đứa cháu ngoại gái, bảo tôi không có tư cách theo bà đi nhận tổ quy tông. 【Chị cả, chị không sao chứ? Chuyện lớn thế này mà không bàn với nhà họ Lâu chúng tôi, tự ý đưa bà đi? Tính toán cũng kỹ quá rồi đấy!】 【Đúng là thâm hiểm, ngoài mặt im lặng, hóa ra là kẻ hám tiền, thấy nhà họ Mạnh tìm người thân thì giấu hết, tự chạy đi một mình.】 【Phải đấy! Mất hết mặt mũi. Đây là chuyện của nhà chúng tôi, đến lượt chị xen vào à?】 【Nếu không phải anh họ vô tình thấy video, chúng tôi còn bị bịt mắt tới bao giờ?】 Thì ra thân thế bố mẹ ruột của bà ngoại không hề đơn giản. Tôi thử tra trên mạng. Kết quả khiến tôi sững sờ. Thì ra gia đình họ Mạnh giàu có đến vậy. Bảo sao khu dưỡng lão nơi cụ ông cụ bà ở nhìn xa hoa như thế. Bao năm qua, nhà họ Mạnh làm ăn rất lớn. Tôi tìm thêm thông tin. Quả thật họ vẫn luôn đăng tin tìm thân nhân. Chỉ tiếc bà ngoại và người em gái sinh đôi không quá giống nhau. Thành ra báo chí tìm kiếm không mang lại kết quả. Các tài khoản mạng kể rằng: người em gái song sinh của bà, sau khi được tìm về, 36 tuổi đã ly hôn với một gã tệ bạc, sau đó quay lại học hành, rồi trở thành cô giáo tiểu học. Đọc đến đây, tôi thấy nhói lòng vì bà ngoại. Giá như năm đó bà không bị lạc, hoặc sớm hơn được đón về thì tốt biết bao. Bà ngoại luôn khao khát được đi học. Nhưng cả đời lại hận mình mù chữ. Chỉ nhận biết được vài chữ đơn giản. Tuy bà có WeChat, nhưng không biết chữ nên không thể nhắn tin. Chỉ khi chúng tôi gọi video qua, bà mới biết bấm nút nhận để trò chuyện. Mỗi lần đi bệnh viện, đi xa, bà chẳng bao giờ dám đi một mình. Bởi không biết chữ, cũng không thạo tiếng phổ thông. Đi ra ngoài, lúc nào bà cũng thiếu cảm giác an toàn. Mà con cháu thì ngày càng bận, chẳng ai có thể đi cùng bà. Không hề quá lời khi nói — đây là lần đầu tiên bà ra khỏi tỉnh. Lần đầu tiên đi máy bay. Lần đầu tiên đặt chân đến một nơi xa. Việc tôi giấu giếm là lỗi của tôi, nhưng nếu nói sớm, chưa chắc chuyện nhận thân lần này đã thuận lợi. Hơn nữa, chính bà cũng muốn giấu. Bà còn căn dặn tôi đừng kể với gia đình.
7
Trong nhóm, tôi không trả lời. Muốn ghép tội, đâu sợ thiếu cớ. Ban đầu, bà ngoại gọi từng đứa con, cháu. Nhưng chẳng ai chịu đi. Chê bà phiền. Chê bà vòng vo, không nói thẳng. Chỉ có tôi, lập tức quay về. Ấy vậy mà lòng hiếu thuận của tôi lại biến thành cái sai. Điều tôi không ngờ là — mẹ tôi cũng đứng về phía họ để trách móc tôi. Vừa bắt máy, mẹ đã gào lên: "Vương Mộng, con to gan thật rồi đấy! Chuyện lớn thế này mà cũng giấu mẹ? Con dám một mình theo bà đi nhận thân à!" "Hai cậu của con còn sống, không thì cũng còn anh chị em họ, đến lượt con xen vào sao?" "Con làm vậy, người ta chỉ nghĩ là mẹ không dạy nổi con, nhà mình mất hết thể diện!" Nghe những lời ấy, tôi thực sự thấy ấm ức. Ngẩng đầu lên, bắt gặp ánh mắt lo lắng của bà ngoại. Bà hơi lãng tai, khe khẽ hỏi: "Có phải công ty gọi không? Muốn cháu về đi làm à? Cháu mau về đi…" Tôi hiểu bà không nỡ. Nhưng bà vốn mềm lòng. Lúc nào cũng sợ làm phiền người khác. Ngay cả với chính con mình, bà cũng chẳng muốn nhờ vả. Tôi lắc đầu, nhấn nút tắt tiếng: "Không sao đâu bà, bạn cháu gọi thôi, không phải công ty." Trong tình cảnh này, làm sao tôi bỏ mặc bà ở đây một mình? Bà nghe chưa thạo tiếng phổ thông, nhiều việc cần tôi dịch lại. Nếu tôi đi, bà sẽ càng tủi thân hơn. Để bà không nghe thấy lời mẹ, không buồn lòng, tôi đi ra cầu thang bộ, mới dám cãi lại mẹ: "Sao lại thành lỗi của con? Bà gọi từng người, chỉ mình con quay về. Nếu con cũng không về, bà chẳng có ai ở bên. Khi ấy bên họ hàng ngoại nhìn vào, họ sẽ nghĩ thế nào về nhà mình?" Dù họ không nói thẳng, nhưng mấy hôm nay, các bác bên họ Mạnh cũng bóng gió hỏi về tình hình nhà tôi. Họ biết bà có nhiều con cháu, mà cuối cùng chỉ có tôi xuất hiện sau cuộc gọi. Nét mặt họ cũng chẳng dễ coi. Phải nói thật, quê tôi vẫn còn thói quen trọng nam khinh nữ. Có con trai thì con gái chẳng được phép can dự chuyện gì. Như lần trước, khi xây lại nhà cho bà. Bà muốn có một mảnh vườn rau. Nhưng cậu cả không cho. Bắt thợ làm theo ý mình, lát kín xi măng làm bãi đ
